Nieobcy miłośnikom historii, mieszkańcom Gór Świętokrzyskich i archeologom powinien być klasztor na Świętym Krzyżu, znajdujący się w samym środku Puszczy Jodłowej. Miejsce to od wieków jest znane, eksplorowane, restaurowane i traktowane jako jedna z najlepszych atrakcji turystycznych tego regionu. Klasztor ów ma bowiem bardzo bujną przeszłość i zachowuje do dziś wiele tajemnic. Pierwotnie zakon stał się następnie więzieniem i jednym z miejsc eksterminacji rosyjskich jeńców w trakcie II. wojny światowej. Jednak, aby się nie powtarzać, historia oraz informacje o tym, co skrywa bazylika, została już zawarta w moim wcześniejszym artykule, do którego chętnych odsyłam.
Klasztor na Świętym Krzyżu jednak ma tak bogatą przeszłość, że do dziś nie przestaje zaskakiwać archeologów. Ok. 20 stycznia br. naukowcy prowadzący prace pod posadzką bazyliki odkryli ślady trzech wcześniejszych kościołów (najprawdopodobniej barokowych i gotyckich), które stały w tym miejscu oraz zawaloną kryptę, którą uważa się za romańską. Bardzo starannie wykonana kamienna posadzka na wapiennej zaprawie może wskazywać na to, że pamięta ona czasy, gdy na Święty Krzyż z pielgrzymkami przybywał Władysław Jagiełło oraz Kazimierz Jagiellończyk.
Krypta znajduje się nieco bliżej północno-zachodniego narożnika świątyni i prawdopodobnie pamięta ona czasy najstarszej świątyni. Znaleziono w niej pojedyncze kości ludzkie, które wymagają badań antropologicznych. Istnienie w tym miejscu romańskiego sanktuarium jest prawdopodobne, gdyż już wcześniej w północnej ścianie bazyliki odnaleziono fragmenty takowej budowli. Jedno z jej okien jest widoczne na pierwszym piętrze budynku klasztornego tuż przy posadzce. Jak wynika z notatki kronikalnej z połowy XV wieku, świątynia ta była rozbudowana zarówno od strony wschodniej jak i zachodniej, więc archeolodzy mają prawo przypuszczać, że nowy gotycki kościół był mniej więcej dwa razy dłuższy niż pierwotny romański. Powstał on z rozbudowy prowadzonej przez opata Stanisława Sierakowskiego około połowy XVII wieku.
Badania nad nowymi odkryciami archeolodzy zapowiadają na żmudne, jednak na pewno będą one owocne w nowe fakty, uzupełniające bieg historii tego klasztoru, który nota bene w lutym 2013 roku został przez papieża Benedykta XVI mianowany tytułem bazyliki mniejszej. Dekret Stolicy Apostolskiej w tej sprawie został uroczyście odczytany 16 czerwca 2013 roku. A informacje o nowych odkryciach i doniesieniach tylko powiększą status i atrakcyjność tego zagadkowego miejsca.
Po obserwacje wizualne odsyłam do strony internetowej Telewizji Kieleckiej, gdzie znajduje się krótki reportaż z badań archeologicznych prowadzonych w klasztorze przez dr-a Czesława Hadamika.
http://kielce.tvp.pl/18598482/niezwykle-odkrycie-na-swietym-krzyzu
Opracowanie: Agnieszka Kozera
Prace archeologiczne w klasztorze
Archeologia 